ارتودنسی ثابت از زمان های قدیم استفاده می شده است و بسیار مفید و کارآمد می باشد.  اجزای ارتودنسی شامل سیستم های مختلفی مانند بریس های فلزی و پشت دندانی می باشد. ارتودنسی ثابت می تواند مشکلات جزئی، متوسط یا پیچیده ی دهان و دندان را حل کند. سادگی درمان با بریس های ثابت برای بیشتر بیماران بسیار جذاب می باشد و برخلاف ارتودنسی متحرک که باید امیدوار بود که بیمار در تمام زمان های توصیه شده در روز از آنها استفاده کند تا نتیجه بگیرد، موفقیت درمان با ارتودنسی ثابت تضمین شده است. امروزه انواع مختلفی از بریس های ثابت در دسترس بیماران می باشد که می توانند بر اساس نیاز و مشکل خود یکی از آنها را انتخاب کنند. انواع بریس های ثابت عبارت است از: بریس لینگوال (پشت دندانی)، بریس دیمون (خود تنظیم)، بریس سرامیکی.

نحوه ی عملکرد بریس های ثابت

در بریس های ثابت، براکت های فلزی یا سرامیکی به جلوی دندان متصل می شوند و سیم های ارتودنسی از داخل آنها عبور می کند. این براکت ها بر اساس شرکت تولید کننده شان، در شکل و اندازه های مختلف موجود می باشند. نحوه ی استفاده از این براکت ها تنها وجه مشترک همه ی انواع آن می باشد و تمام براکت ها دارای لبه هایی به نام وینگ (wings) هستند. بند های فلزی یا پلاستیکی به دور این لبه ها انداخته می شود تا سیم ارتودنسی را سر جای خود ثابت نگه دارد. در واقع سیم ارتودنسی عامل اصلی حرکت دندان می باشد و براکت نوعی تکیه گاه برای هر دندان محسوب می شود. با پیشروی در روند درمان، سیم های ارتودنسی تعویض می شوند تا دندان ها بهتر حرکت کرده و جا به جا شوند.

شاید بزرگسالان بند های فلزی که در گذشته وجود داشت و به دور هر دندان قرار می گرفت را به یاد داشته باشند. امروزه بند ها تنها به دور ۴ دندان عقبی نصب می شوند. سیم از درون یک لوله باریک روی بند عبور می کند که حمایت بیشتری را برای حرکت دندان و در برابر شکستگی فراهم می کند.

مزایای ارتودنسی ثابت

با وجود اینکه  بریس های متحرک می توانند نتایج خوبی به جا گذارند اما تنها می توانند برای مشکلات معمول ارتودنسی که به سادگی قابل اصلاح هستند، مفید واقع شوند. اگر از مشکلات پیچیده تری رنج می برید به احتمال زیاد دندانپزشکتان درمان با ارتودنسی ثابت را به شما پیشنهاد می کند. شاید انتخاب بریس های ثابت به عنوان روش ارتودنسی کمی ناامید کننده باشد اما اگر به طور کلی به مسئله نگاه کنید، طول مدت درمان با بریس های ثابت نسبت به متحرک بسیار کمتر می باشد بنابراین انتخاب روشی که دندانپزشک به شما پیشنهاد می دهد یقینا ارزشش را دارد زیرا نتیجه ای قابل پیش بینی و عالی برایتان به ارمغان می آورد.

بیشتر بدانید: ارتودنسی ثابت بهتر است یا ارتودنسی متحرک؟

حرکت دقیق دندان

متخصص ارتودنسی در صورتی که احساس کند دندان های بیمار باید به طور مشخص و دقیقی حرکت کنند، استفاده از بریس های ثابت را به وی توصیه می کند زیرا این نوع بریس ها می توانند امکان حرکت دقیق دندان را فراهم کنند. با استفاده از بریس های ثابت، درمان می تواند دقیق و برنامه ریزی شده اجرا شود و از آنجایی که بریس ها ثابت بوده و همیشه در دهان هستند، هر لحظه در تلاش برای حرکت دندان ها و اصلاح مشکلات آن می باشند. البته بریس های متحرک نیز می توانند بسیار مفید باشند اما قادر به داشتن عملکردی دقیق مانند بریس های ثابت نیستند. در صورتی که پزشک درمانی دقیق توصیه نکرده است، می توانید بریس های متحرک را نیز انتخاب کنید.

سن مناسب برای ارتودنسی ثابت

بیمارانی که مشکل ارتودنسی دارند می توانند در هر سنی ارتودنسی ثابت را انجام دهند اما سن ایده آل برای ارتودنسی ۱۰ تا ۱۴ سال می باشد. در این سنین سر و دهان هنوز در حال رشد هستند و دندان ها بیشتر مستعد صاف شدن می باشند. با این وجود، به دلیل اینکه تغییر ظاهری صورت کودکان در طی این چند سال ارتودنسی می تواند باعث تخریب روحیه شان شود، باید قبل از نصب بریس ها با فرزندانتان درباره ی این مشکل صحبت کنید. البته ارتودنسی تنها مختص کودکان نمی باشد و امروزه بزرگسالان بیش از پیش به درمان های ارتودنسی علاقه پیدا کرده اند و برای اصلاح مشکلات دندان و بهبود لبخندشان به متخصصان ارتودنسی مراجعه می کنند.

عوارض ارتودنسی ثابت

به طور کلی استفاده از بریس های ثابت خطر جدی ندارد. با این حال در این قسمت به چند عارضه ی آن اشاره می کنیم:

عوارض کوتاه مدت

بریس های ثابت به دلیل داشتن فضا های خالی می توانند باعث تجمع ذرات غذایی و باکتری های پلاک شوند که عدم تمیز کردن آنها می تواند منجر به:

• به جا ماندن لکه های سفید دائمی روی دندان ها شود که ناشی از فقدان مواد معدنی در سطح خارجی مینای دندان می باشد.
• پوسیدگی دندان (کرم خوردگی) و بیماری لثه شود.

عوارض بلند مدت

عوارض بلند مدت استفاده از بریس های ثابت عبارت است از:

• کوتاه شدن طول ریشه ی دندان: طی حرکت دندان، بعضی از استخوان هایی که در مسیر حرکت دندان قرار دارند منحل می شوند در حالی که استخوان جدید در زیر آن دیگری قرار دارد. از دست دادن همیشگی طول ریشه ی دندان ممکن است در طول این انحلال استخوان اتفاق بیافتد که منجر به لق شدن دندان می شود. با این حال این اتفاق مشکل جدی ایجاد نمی کند.
• از بین رفتن برخی اصلاحات ایجاد شده: در صورت عدم رعایت دستورالعمل های ارتودنتیست خود، ممکن است پس از اتمام دوره ارتودنسی و در زمان استفاده از ریتینر ها، برخی اصلاحاتی که دندان شما با استفاده از ارتودنسی به دست آورده است، از دست برود.

چگونه می توان احتمال پیشامد عوارض ارتودنسی ثابت را کاهش داد؟

برای کاهش احتمال آسیب دیدن دندان ها و بریس ها می توان اقدامات زیر را انجام داد:

• از مصرف غذا های قندی و نشاسته ای که باعث تولید ماده ی پلاک و پوسیدگی دندان می شوند بپرهیزید.

• به دقت و ترجیحا پس از هر وعده غذایی و با استفاده از مسواک برس نرم و خمیردندان حاوی فلوراید دندان هایتان را مسواک کنید. در صورتی که امکان مسواک زدن پس از هر وعده ی غذایی برایتان فراهم نمی باشد، می توانید پس از هر وعده دهانتان را با آب بشویید.

به دقت آب را داخل دهان بچرخانید تا تمام ذرات باقی مانده ی غذایی از بریس ها بیرون آید. در آیینه بررسی کنید که آیا بریس هایتان کاملا تمیز شده اند یا خیر.

در صورتی که پزشکتان استفاده از دهان شویه های فلورایدی را توصیه کرده است می توانید از آنها نیز به این منظور استفاده کنید.

• با استفاده از نخ دندان بین بریس ها و زیر سیم ارتودنسی را تمیز کنید. همچنین ارتودنتیست ممکن است مسواک های انعطاف پذیر بین دندانی را برای تمیز کردن فضای بین بریس ها و سیم ها پیشنهاد کند.
• از خوردن خوراکی های چسبناک مانند آدامس، آبنبات های جویدنی، تافی ها که می توانند باعث جدا شدن براکت ها، بند ها و سیم ها شوند خودداری کنید.

• از خوردن غذاهای سخت مانند یخ، آبنبات های سفت، آجیل و پاپ کورن که می توانند باعث شکسته شدن قسمتی از بریس ها شوند خودداری کنید.
• برای چکاپ شدن و پاک سازی بریس ها و دندان ها باید طبق وقت های تعیین شده به دندانپزشکتان مراجعه کنید تا دندان ها و لثه هایتان را در طول دوره ی ارتودنسی سالم نگه دارید.
• دستورالعمل های ارتودنتیست را دنبال کنید. عمل نکردن به دستورالعمل ها می تواند دوره ی درمان ارتودنسی را افزایش دهد و احتمال ابتلا به بیماری لثه را کاهش می دهد.

طول دوره ی درمان ارتودنسی چقدر است؟

معمولا طول دوره ی درمان با بریس های ثابت  ۲ تا ۳ سال می باشد و در صورتی که بخواهید این دوره با موفقیت و به موقع به پایان برسد، باید هر ۴ تا ۸ هفته به ارتودنتیست خود مراجعه کنید.

ارتودنسی ثابت چه تاثیری بر زندگی بیمار می گذارد؟

• صحبت کردن: بریس های ثابت معمولی هرگز صحبت کردن بیمار را تحت تاثیر قرار نمی دهند. با این حال اگر شرایطتان به صورتی باشد که نیاز به گسترش دهنده کام داشته باشید که در سقف دهان نصب می شود ممکن است اختلالاتی در تکلم تان ایجاد شود. در صورتی که بریس ها از نوع لینگوال باشند، عادت به صحبت کردن صحیح با آنها کمی زمان بر خواهد بود.
• نواختن ساز موسیقی: درصورتی که ساز های دهانی می نوازید ( مانند فولوت، ساز دهانی و…) یک تا دو هفته طول می کشد تا بتوانید مانند گذشته در نواختن آن ساز ماهر شوید.

• مسواک زدن با وجود بریس ها: با وجود بریس ها، تمیز کردن دندان ها دشوار است. مسواک زدن پس از هر وعده ی غذایی می تواند احتمال ابتلا به پوسیدگی و بیماری لثه را کاهش دهد. به علاوه مسواک زدن به مدت ۵ دقیقه در شب و صبح اجباری است. مسواک خود را همیشه همراه داشته باشید تا پس از هر وعده غذایی و قبل از ملاقات با ارتودنتیست از آن استفاده کنید.
• محدودیت های غذایی: خوردن غذا های سخت یا گاز زدن تکه های بزرگ غذا می تواند باعث جا به جایی براکت ها یا بند ها و آسیب دیدن سیم های ارتودنسی شود. از خوردن آجیل یا گاز گرفتن اجسام سخت مانند ته مداد یا ناخن خودداری کنید. قبل از خوردن میوه های سخت آنها را به اندازه های کوچک و باریک ببرید. از غذا هاو نوشیدنی های بسیار شیرین مانند انواع نوشیدنی ها و آبمیوه ها بپرهیزید.